He aha kāu e ʻike ai e pili ana i ke kīnā ʻole o ka naʻau
Anter
- Nā ʻōuli o ke kīnā ʻole o ka ʻike
- Nā pae o ke kīnā o ka ʻike
- Kīnā kīnā haʻahaʻa
- Ka nele o ka ʻike naʻau kūpono
- Kīnā koʻikoʻi koʻikoʻi
- Kīnā koʻikoʻi hohonu
- Kīnā o ka ʻike ʻē aʻe
- Kīnā kilokilo ʻike ʻole ʻia
- He aha ke kumu o ke kīnā o ka ʻike?
- Pehea e ʻike ʻia ai ke kīnā ʻole o ka noʻonoʻo?
- Nā koho lapaʻau no ke kīnā ʻole o ka ʻike
- He aha ka manaʻo lōʻihi?
Hōʻike Overview
Inā loaʻa i kāu keiki kahi kīnā o ka naʻau (ID), ʻaʻole i ulu pono ko lākou lolo a ʻeha ʻia paha i kekahi ʻano. ʻAʻole hiki paha i ko lākou lolo ke hana ma waena o ka pae maʻamau o ka ʻike ʻelua a me ka hana adaptive. I ka wā ma mua, ua kapa ʻia nā loea lapaʻau e kēia ʻano “retardation mental.”
ʻEhā pae o ka ID:
- akahai
- akahai
- koʻikoʻi loa
- hohonu
I kekahi manawa, e hoʻokaʻawale ʻia ka ID ma ke ʻano:
- “ʻĒ aʻe”
- “Koho ʻole ʻia”
Pili ka ID i kahi IQ haʻahaʻa a me nā pilikia e hoʻomaʻa i ka nohona o kēlā me kēia lā. Loaʻa paha ke aʻo ʻana, ka ʻōlelo, ka pilikanaka, a me ke kino kīnā ʻole.
ʻIke ʻia nā hihia koʻikoʻi o ka ID ma hope koke o ka hānau ʻana. Eia nō naʻe, ʻaʻole ʻoe e ʻike he ʻano milder o kāu keiki no ka ID a hiki i ka wā e hoʻokō ʻole ai lākou i nā pahuhopu hoʻomohala maʻamau. ʻAneʻane pau nā hihia o ka ID i ka maʻi i ka manawa i hiki ai i kahi keiki i 18 mau makahiki.
Nā ʻōuli o ke kīnā ʻole o ka ʻike
E loli nā ʻōuli o ka ID ma muli o ka pae o ke kīnā o kāu keiki a hiki ke hoʻopili ʻia:
- hoʻokō ʻole i nā milestones ʻikepili
- noho, kolo ana, a hele wāwae paha ma hope o nā keiki ʻē aʻe
- nā pilikia e aʻo mai nei e kamaʻilio a pilikia paha i ka haʻi maopopo ʻana
- pilikia pilikia hoʻomanaʻo
- hiki ʻole ke hoʻomaopopo i nā hopena o ka hana
- hiki ʻole ke noʻonoʻo pono
- hana kūlike ʻole o ke keiki me nā makahiki o ke keiki
- nele i ka hoihoi
- nā pilikia aʻo
- IQ ma lalo o 70
- hiki ʻole ke alakaʻi i kahi ola kūʻokoʻa piha ma muli o nā pilikia e kamaʻilio ana, mālama iā lākou iho, a i ʻole ke launa pū ʻana me nā poʻe ʻē aʻe
Inā loaʻa kāu keiki i ka ID, ʻike paha lākou i kekahi o kēia mau ʻano hana:
- hoʻouka kaua
- kaukaʻi
- ka haʻalele ʻana i nā hana kaiaulu
- ʻimi ʻimi naʻau
- kaumaha i ka wā ʻōpio a me nā makahiki ʻōpio
- ka nele o ka kaohi impulse
- passivity
- ka makemake i ka ʻeha ponoʻī
- paakiki
- manaʻo hoʻohaʻahaʻa haʻahaʻa
- haʻahaʻa ahonui no ka ukiuki
- nā maʻi psychotic
- pilikia i ka nānā ʻana
Loaʻa paha i kekahi poʻe me ka ID kekahi ʻano pilikino kikoʻī. Hiki i kēia ke komo i kahi kino pōkole a i ʻole nā helehelena maka.
Nā pae o ke kīnā o ka ʻike
Māhele ʻia ka ID i ʻehā mau pae, ma muli o ka IQ o kāu keiki a me ke kekelē o ka hoʻoponopono kaiaulu.
Kīnā kīnā haʻahaʻa
ʻO kekahi o nā ʻōuli o ke kīnā noʻonoʻo ʻoluʻolu me:
- ke hoʻolōʻihi ʻana i ke aʻo e kamaʻilio ai, akā ke kamaʻilio maikaʻi ʻana ke maopopo iā lākou pehea
- ke kūʻokoʻa piha i ka mālama pono ʻana i ko lākou wā makua
- loaʻa nā pilikia me ka heluhelu a me ke kākau ʻana
- nohona makua ʻole
- hoʻonui i ka paʻakikī me nā kuleana o ka male a makua paha
- ke kōkua nei i nā hoʻolālā aʻo loea
- ka loaʻa ʻana o kahi IQ o 50 a 69
Ka nele o ka ʻike naʻau kūpono
Inā he ID kaulike kāu keiki, hōʻike paha lākou i kekahi o nā ʻōuli i lalo:
- lohi i ka hoʻomaopopo a me ka hoʻohana ʻana i ka ʻōlelo
- loaʻa paha i kekahi mau pilikia me ke kamaʻilio
- hiki ke aʻo i ka mākau heluhelu, kākau, a me ka mākau helu
- ʻaʻole hiki ke noho kaʻawale
- hiki ke hele a puni iā lākou iho i nā wahi kamaʻāina
- hiki ke komo i nā ʻano hana like ʻole
- loaʻa he pae IQ o 35 a 49
Kīnā koʻikoʻi koʻikoʻi
ʻO nā ʻōuli o ka ID koʻikoʻi e komo pū me:
- hoʻowahāwahā kaʻa ʻike ʻole ʻia
- poino nui i, a i ʻole hoʻomohala pono ʻole ʻana o kā lākou ʻōnaehana ʻōnaehana waena
- loaʻa he pae IQ o 20 a 34
Kīnā koʻikoʻi hohonu
ʻO nā ʻōuli o ka ID hohonu e komo pū me:
- hiki ʻole ke hoʻomaopopo a hoʻokō paha i nā noi a i ʻole nā kuhikuhi
- hiki ke hoʻoneʻe
- kāohi ʻole
- kamaʻilio kamaʻilio maʻamau ʻole
- hiki ʻole ke mālama i kā lākou mau pono ponoʻī
- ka pono o ke kōkua mau a me ka nānā ʻana
- ka loaʻa ʻana o kahi IQ ma lalo o 20
Kīnā o ka ʻike ʻē aʻe
ʻO ka poʻe i kēia maʻaʻano nāwaliwali o ke kino, loaʻa ka lohe pepeiao, nonverbal, a i ʻole ke kīnā o ke kino. Hiki paha i kēia mau mea ke pale i ke kauka o kāu keiki mai ka hana ʻana i nā hoʻokolohua kānana.
Kīnā kilokilo ʻike ʻole ʻia
Inā loaʻa i kāu keiki kahi ID i hōʻike ʻole ʻia, e hōʻike lākou i nā ʻōuli o ka ID, akā ʻaʻohe lawa o ka ʻike a kā lākou kauka e hoʻoholo ai i ko lākou pae o ke kīnā.
He aha ke kumu o ke kīnā o ka ʻike?
ʻAʻole hiki i nā kauka ke hoʻomaopopo mau i kahi kumu kikoʻī o ka ID, akā hiki i nā kumu o ka ID ke hoʻopili:
- trauma ma mua o ka hānau ʻana, e like me ka maʻi a i ʻole ke ʻike ʻana i ka wai ʻona, nā lāʻau, a i ʻole nā toxins ʻē aʻe
- trauma i ka wā hānau, e like me ka hoʻonele ʻana o ka oxygen a i ʻole ka lawe manawa
- nā maʻi i hoʻoili ʻia, e like me phenylketonuria (PKU) a i ʻole maʻi Tay-Sachs
- chromosome abnormalities, e like me Down Syndrome
- kēpau kēpau a mercury paha
- kaumaha loa o ke kino a me nā pilikiaʻai e aʻe
- nā hihia koʻikoʻi o nā maʻi kamaliʻi, e like me ka kohō, ka maʻi ʻula, a me ka meningitis
- ʻeha lolo
Pehea e ʻike ʻia ai ke kīnā ʻole o ka noʻonoʻo?
E ʻike ʻia me ka ID, pono i kāu keiki e loaʻa i lalo nā mākau noʻonoʻo a me nā mākau adaptive. E hana ke kauka o kāu keiki i kahi loiloi ʻekolu ʻaoʻao e komo pū me:
- nā nīnauele me ʻoe
- nā nānā ʻana o kāu keiki
- nā hoʻāʻo maʻamau
E hāʻawi ʻia kāu keiki i nā hoʻokolohua ʻike maʻamau, e like me ka Stanford-Binet Intelligence Test. E kōkua kēia i ke kauka e hoʻoholo i ka IQ o kāu keiki.
E hoʻokele paha ke kauka i nā hoʻokolohua ʻē aʻe e like me ka Vineland Adaptive Behaviour Scales. Hāʻawi kēia hōʻike i kahi loiloi i nā mākau ola o kāu keiki i kēlā me kēia lā a me nā hiki i ka nohona, ke hoʻohālikelike ʻia i nā keiki ʻē aʻe i ka makahiki like.
He mea nui e hoʻomanaʻo i nā keiki mai nā moʻomeheu like ʻole a me nā kūlana socioeconomic e hana ʻokoʻa i kēia mau hoʻāʻo. E hana i kahi kuhi, e noʻonoʻo ke kauka o kāu keiki i nā hopena hōʻike, nā nīnauele me ʻoe, a me nā nānā o kāu keiki.
Hoʻokomo ʻia paha ke kaʻina loiloi o kāu keiki i nā kipa ʻana i nā loea, a i hoʻopili ʻia i:
- mea kālaimeaola
- maʻi maʻi ʻōlelo
- limahana kaiaulu
- neurologist pediatric
- pediatrician ulu
- mea hoʻoponopono kino
Hana ʻia paha nā hoʻokolohua Laboratory a me nā kiʻi. Hiki i kēia mau mea ke kōkua i ke kauka o kāu keiki e ʻike i nā maʻi metabolic a me nā genetics, a me nā pilikia kūkulu me ka lolo o kāu keiki.
ʻO nā kūlana ʻē aʻe, e like me ka nalo ʻana o ka lohe, nā maʻi aʻo, nā maʻi neurological, a me nā pilikia ʻano e hiki ai ke hoʻolohi i ka hoʻomohala. Pono ke kauka o kāu keiki e kāpae i kēia mau kūlana ma mua o ka hōʻoia ʻana i kāu keiki me ka ID.
ʻO ʻoe, ke kula a kāu keiki, a me kāu kauka e hoʻohana ai i nā hopena o kēia mau hoʻāʻo a me nā loiloi e hoʻomohala i kahi hoʻolālā lapaʻau a me ka hoʻolālā no kāu keiki.
Nā koho lapaʻau no ke kīnā ʻole o ka ʻike
Pono paha kāu keiki i ka ʻōlelo aʻo mau e kōkua iā lākou e kū me ko lākou kīnā.
E loaʻa iā ʻoe kahi hoʻolālā lawelawe ʻohana e wehewehe i nā pono o kāu keiki. E kikoʻī pū ka hoʻolālā i nā lawelawe e pono ai kāu keiki e kōkua iā lākou me ka ulu maʻamau. E kamaʻilio pū ʻia kāu ʻohana i ka papahana.
Ke mākaukau kāu keiki e hele i ke kula, e hoʻokumu ʻia kahi Polokalamu Hoʻomākaʻikaʻi Pilikino (IEP) e kōkua iā lākou i kā lākou mau pono aʻo. Pōmaikaʻi nā keiki āpau me ka ID mai ka ʻike kūikawā.
Koi ʻia ke kānāwai pekelala me nā kino kīnā (IDEA) i nā kula aupuni e hāʻawi i ka hoʻonaʻauao manuahi a kūpono hoʻi i nā keiki me ka ID a me nā kīnā ʻole e ulu ana.
ʻO ka pahuhopu nui o ka mālama ʻana e kōkua i kāu keiki e hōʻea i ko lākou hiki piha i nā ʻōlelo:
- aʻo
- mākau pilikanaka
- mākau ola
Hiki ke hoʻopili ʻia i ka mālama ʻana:
- lāʻau hoʻomākalakala
- ʻoihana hana
- ʻōlelo aʻoaʻo
- lāʻau lapaʻau, i kekahi mau hihia
He aha ka manaʻo lōʻihi?
Ke hiki a ID me kekahi mau pilikia kino ʻē aʻe, loaʻa paha i kāu keiki kahi ola ma lalo-awelika o ke ola. Eia nō naʻe, inā he akahai a paʻakikī hoʻi kāu keiki, e loaʻa ana paha iā lākou kahi nohona maʻamau maʻamau.
Ke ulu aʻe kāu keiki, hiki paha iā lākou ke hana i kahi hana e hoʻokō i kā lākou pae o ka ID, e noho kaʻawale, a kākoʻo iā lākou iho.
Loaʻa nā lawelawe kōkua e kōkua i nā mākua me ka ID e kūʻokoʻa a hoʻokō i nā ola.