ʻOi aku ka wikiwiki o kou puʻuwai ma mua o ke koena o kou kino?

Anter

ʻIke ʻia "ʻōpio ma ka puʻuwai" ʻaʻole ia he huaʻōlelo-ʻaʻole pono i kou puʻuwai ke ʻelemakule e like me ke ʻano o kou kino. ʻOkoʻa paha ka makahiki o kāu ticker ma mua o ka makahiki ma kāu palapala laikini, e like me kahi hōʻike hou mai nā U.S. Center for Disease Control and Prevention (CDC). (Hiki iā ʻoe ke helu i kou mau puʻuwai ma ʻaneʻi inā aia ʻoe ma waena o 30 a me 74 mau makahiki.)
Akā no ka hapanui o mākou, ʻaʻole kēia he nūhou maikaʻi. Hōʻike ka noiʻi i kahi 75 kenetene o ko ʻAmelika mau makahiki he puʻuwai ko lākou ʻelemakule ma mua o ko lākou makahiki maoli a 40 pākēneka o nā wahine i loaʻa i ka puʻuwai makahiki he ʻelima a ʻoi paha mau makahiki ma mua o ko lākou makahiki maoli. Hāʻawi ʻo Yikes-i kekahi mea inu iā mākou mai ka punawai STAT. (Akā, FYI, ʻoi aku ka nui o ka makahiki biological ma mua o ka hānau hānau.)
Ua kālailai ka poʻe noiʻi i ka ʻikepili mai kēlā me kēia mokuʻāina a loaʻa he 69 miliona mau mākua ma ʻAmelika e hana nei me nā puʻuwai i ʻoi aku ka nui ma mua o lākou, me ka ʻokoʻa kaulana loa ma nā mokuʻāina hema. A, i ka hapanui o nā hihia, pili ia i nā kumu hoʻomalu a pale ʻia hoʻi: ke kiʻekiʻe o ke koko, ke kiʻekiʻe o ke kōkō, ka puhipaka, ka momona, nā papaʻai pono ʻole, ka hana ʻole i ke kino, a i ʻole ka maʻi kō.
No laila he aha kā mākou e mālama ai inā ʻoi aku ka ʻelemakule o ko mākou naʻau ma mua o ke koena o ko mākou kino? ʻO ka makahiki o kou puʻuwai ke kuleana no ka nui o nā pilikia olakino. Inā ʻelemakule kou puʻuwai ma mua o kou mau makahiki, hiki iā ʻoe ke makaʻu nui aʻe no ka make ʻana o nā pilikia olakino e like me ka hōʻeha puʻuwai a me nā hahau.
Akā, mai makaʻu, ʻaʻole i make kou puʻuwai i ka luhi mua. ʻOiai kekahi mau kumu i hāʻawi i ka makahiki puʻuwai he genetic, ʻo ka hapa nui o nā kumu i hāʻawi i ka puʻuwai ʻelemakule nā koho nohona e hiki iā ʻoe ke kaohi. I mea e hoʻohaʻahaʻa ai i kou mau makahiki puʻuwai, e mālama i kāu kolesterol i ka hōʻoia, mālama i kahi nohona ola, ʻai i ke olakino, e ʻike i ke kahe o kou kahe i kahi pae olakino, a me nā mea āu e hana ai, e hoʻōki i ka puhipaka.
Ma ke ʻano he rula laulā, ʻo ke ola olakino kahi puʻuwai olakino. No laila a hiki i ko mākou ʻike maoli ʻana i ka punawai o ka wā ʻōpio, e hōʻoia e hana ana ʻoe i nā koho e mālama i kou puʻuwai, ʻaʻole wale i kou kino, ʻōpio. (Akā ʻoi aku ka lōʻihi o ke ola no nā wahine ma ka honua holoʻokoʻa, no laila ... ke kālā kālā?)