Kaumaha a me kou olakino

ʻO ke koʻikoʻi ke ʻano o ka naʻau a i ʻole ke koʻikoʻi koʻikoʻi. Hiki iā ia ke hele mai kekahi hanana a manaʻo paha e hoʻonāukiuki ʻoe, huhū, a hopohopo paha.

ʻO ke koʻikoʻi ka hopena o kou kino i kahi hoʻopiʻi a koi paha. I nā pōkole pōkole, hiki i ke koʻikoʻi ke maikaʻi, e like me ke kōkua iā ʻoe e hōʻalo i ka weliweli a i ʻole e hālāwai i kahi palena palena. Akā ke lōʻihi ka hoʻoluhi no ka manawa lōʻihi, hoʻopilikia paha ia i kou olakino.

ʻO ke koʻikoʻi ke ʻano maʻamau. Aia ʻelua ʻano nui o ke koʻikoʻi:

• Kaha koʻikoʻi. ʻO ke koʻikoʻi wā pōkole kēia e hele wikiwiki. Kuhi ʻoe ke kuʻi ʻoe i ka paleki, e hakakā me kāu hoa, a i ʻole e lele i lalo i kahi pali kiʻekiʻe. Kōkua ia iā ʻoe e hoʻokele i nā hanana weliweli. Hana ʻia ia ke hana ʻoe i kahi mea hou a pīhoihoi paha. Loaʻa nā koʻikoʻi āpau i nā poʻe āpau i kēlā me kēia manawa.
• Kaumaha koʻikoʻi. ʻO ke koʻikoʻi kēia e mau ana no kahi manawa lōʻihi. Loaʻa paha iā ʻoe ke koʻikoʻi koʻikoʻi inā loaʻa iā ʻoe nā pilikia kālā, kahi male hauʻoli ʻole, a pilikia paha ma ka hana. ʻO kēlā me kēia ʻano o ke koʻikoʻi e holo mau nei i mau pule a mau mahina paha ke koʻikoʻi koʻikoʻi. Hiki iā ʻoe ke maʻa i ke koʻikoʻi koʻikoʻi āu e ʻike ʻole ai he pilikia. Inā ʻaʻole ʻoe e ʻike i nā ala e mālama ai i ke koʻikoʻi, alakaʻi paha ia i nā pilikia olakino.

HOOPILIKIA A ME KOU KINO

Kuhi kou kino i ke koʻikoʻi ma ka hoʻokuʻu ʻana i nā homone. Hoʻomaopopo kēia mau homoni i kou lolo, hoʻolōʻihi i kou mau mākala, a hoʻonui i kou pulse. I ka wā pōkole, maikaʻi kēia mau hopena no ka mea hiki iā lākou ke kōkua iā ʻoe e lawelawe i ke kūlana e hoʻopilikia ai. ʻO kēia ke ala o kou kino e pale ai iā ia iho.

Ke loaʻa ʻoe i ke koʻikoʻi mau, e makaʻala kou kino, ʻoiai ʻaʻohe mea makaʻu. I ka hala ʻana o ka manawa, hāʻawi kēia iā ʻoe i ka makaʻu no nā pilikia olakino, me:

• Piʻi koko kiʻekiʻe
• Maʻi maʻi puʻuwai
• Diabetes
• Ka momona
• Kaumaha a hopohopo paha
• Nā pilikia o ka ʻili, e like me ka huehue a i ʻole ka eczema
• Nā pilikia ma ka manawa

Inā loaʻa iā ʻoe kahi kūlana olakino, hiki i ke koʻikoʻi koʻikoʻi ke hoʻonui i ka maikaʻi.

NA HOAILO O KA IKAIKA ANO

Hiki i ke koʻikoʻi ke hana i nā ʻano ʻano nui o ke kino a me ka naʻau. I kekahi manawa, ʻaʻole ʻoe e ʻike i kēia mau ʻōuli ma muli o ke koʻikoʻi. Eia kekahi mau hōʻailona hōʻailona paha e pili ana iā ʻoe.

• Pohā a paʻa paʻa paha
• Poina ʻole
• ʻEha pinepine a me nā ʻeha
• Poʻo poʻo poʻo
• Ka nele o ka ikehu a i ʻole ka nānā ʻana
• Nā pilikia moekolohe
• ʻĀʻī ʻoʻoleʻa a ʻāʻī paha
• Ka luhi
• Pilikia hiamoe a hiamoe nui paha
• Opu hoʻowahāwahā
• Hoʻohana i ka waiʻona a lāʻau paha e hoʻomaha ai
• Ka emi o ke kaumaha a loaʻa paha

ʻO nā kumu o ke koʻikoʻi ʻokoʻa no kēlā me kēia kanaka. Hiki iā ʻoe ke hoʻokaumaha mai nā pilikia maikaʻi a me nā mea maikaʻi ʻole. ʻO kekahi o nā kumuwaiwai o ke koʻikoʻi koʻikoʻi:

• Ke male a haʻalele paha
• Ke hoʻomaka nei i kahi hana hou
• Ka make ʻana o ka wahine male a ʻohana paha
• Hoʻomaha ʻia
• Hoʻomaha ana
• Hānau pēpē
• Nā pilikia kālā
• Ke neʻe nei
• Loaʻa i kahi maʻi koʻikoʻi
• Nā pilikia ma ka hana
• Nā pilikia ma ka home

Kāhea i kahi laina lōkōkō inā he manaʻo kou no ka pepehi kanaka.

Kāhea i kāu mea mālama ola inā manaʻo nui ʻoe i ke koʻikoʻi, a inā e hoʻopili ana i kou olakino. Kāhea pū i kāu mea hāʻawi inā ʻike ʻoe i kahi hōʻailona hou a ʻano ʻē paha.

ʻO nā kumu āu e makemake ai e ʻimi i ke kōkua:

• Loaʻa ʻoe i nā makaʻu o ka makaʻu, e like me ka lī, ka hanu wikiwiki ʻana, a i ʻole ke kuʻi puʻuwai puʻuwai.
• ʻAʻole hiki iā ʻoe ke hana a hana paha ma ka home a i kāu hana.
• He makaʻu kou ʻaʻole hiki ke kaohi.
• Ke hoʻomanaʻo nei ʻoe i kahi hanana traumatic.

E kuhikuhi paha kāu mea hāʻawi iā ʻoe i kahi kahu mālama ola noʻonoʻo. Hiki iā ʻoe ke kamaʻilio me kēia ʻoihana e pili ana i kou mau manaʻo, he aha ka mea e hoʻomaikaʻi ai i kou koʻikoʻi a ʻoi aku paha, a no ke aha ʻoe e manaʻo nei e loaʻa ana kēia pilikia iā ʻoe. E hana paha ʻoe i ka hoʻomohala ʻana i nā ala e hōʻemi ai i ke koʻikoʻi i kou ola.

Hopohopo; Manaʻo i luna; Stress; Hoʻolaha; ʻO Jitters; Hopohopo

• Maʻi maʻi kūlohelohe
• Kaumaha a me ka hopohopo

Ahmed SM, Hershberger PJ, Lemkau JP. Nā hopena psychosocial i ke olakino. I: Rakel RE, Rakel DP, eds. Puke aʻo o ka lāʻau lapaʻau ʻohana. 9th ed. Piladelapia, PA: Elsevier; 2016: chap 3.

Pūnaewele Institute of Mental Health pūnaewele. 5 mau mea āu e ʻike ai e pili ana i ke koʻikoʻi. www.nimh.nih.gov/health/publications/stress/index.shtml. Loaʻa iā Iune 25, 2020.

Vaccarino V, Bremner JD. ʻO ke ʻano psychiatric a me ka lawena o ka maʻi puʻuwai. I: Zipes DP, Libby P, Bonow RO, Mann DL, Tomaselli GF, Braunwald E, eds. ʻO ka maʻi puʻuwai ʻo Braunwald: He puke aʻo no ka lāʻau Cardiovascular. 11th hua. Piladelapia, PA: Elsevier; 2019: chap 96.